تحلیل جامعه شناختی اهدای عضو و بافت پس از مرگمغزی در بین شهروندان تهرانی

انتقال سلول بافت یا عضو زنده از یک فرد به فرد دیگر به نحوی که عملکرد آنمحفوظ بماند، پیوند نام گرفته است. در حال حاضر فراوردههای پیوندی آلوگراف (انسانی) در درمان بسیاری از بیماری ها به عنوان بهترین و تنها راه ممکن اتتخاب می شود. این نسوج و اعضا از افرادی برداشته می شود که مرگ مغزی آنها از طرف پزشکان تایید شده باشد و برداشت نسوج و اعضا با وصیت و رضایت شخصی (وصیتنامه قانونی، کارت اهدای عضو و آگاه کردن خانواده در زمان حیات) و یا رضایت وراثقانونی امکان پذیر می شود. پایین بودن میزان اهدای عضو با توجه به میزان بالای مرگ مغزی، از مشکلات و مسایل مهم ساماندهی پیوند اعضا و بافت در کشور به شمار میرود. فرایند اهدای عضو به عنوان یک کنش اجتماعی، تحت تأثیر عوامل گوناگون از جمله عوامل اجتماعی - فرهنگی است. بدون شناخت عوامل و موانع اهدای عضو، حل مساله کمبود اعضای پیوندی امکان پذیر نمی شود. در همین راستا مطالعه حاضر به منظور تحلیل اجتماعی و فرهنگی اهدای عضو صورت گرفته است. برای رسیدن به هدف تحقیق، پس از بررسی دیدگاه های پزشکی، فقهی، حقوقی و جامعه شناختی و مرور منابع تجربی، یک چهارچوب مفهومی تلفیقی با تأکید بر تیوری کنش اجتماعی پارسنز تنظیم گردیده است و در قالب آن فرضیه های تحقیقی مطرح شده است. بعد از تعریف مفاهیم و تهیه مقیاس های مناسب، اعتبار و پایایی آنها مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت، پرسشنامهای تنظیم شده که از طریقی رجوع به افراد نمونه تکمیل شده است. نمونه آماری، ۳۲۰ نفر از شهروندان مسلمان تهرانی ۱۵ سال به بالا است که شامل دو گروه اهدا کننده عضو و بافت (دارای کارت اهدای عضو) و غیر اهداکننده است. توصیف و تحلیلی دادهها در سه سطح انجام گرفته است. در سطح تحلیل یک متغیره، از آمار توصیفی (جداول یک بعدی و آماره های تلخیص کننده توزیع فراوانی) و درسطح تحلیل دو متغیره، از آمار استنباطی (جداول متقاطع و آزمونهای مربوطه) و در تحلیل چند متغیری، از رگرسیون استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان میدهد که اهدای عضو با ویژگیهای فردی (سن، جنسی، میزان بهره مندی از سلامت جسمانی)، ویژگیهای اجتماعی (پایگاه اجتماعی - اقتصادی) و همچنین ویژگیهای فرهنگی (میزان آگاهی ها و میزان تحصیلات) به عنوان ورودی های نظام شخصیت و میزان رشد نظام شخصیتی (عامگرا - خاص گرا) و همچنین نوع نگرش نسبت به اهدا و میزان اعتماد به عنوان خروجی های نظام شخصیتی رابطه دارد؛ به طوری که با افزایش میزان تحصیلات، میزان آگاهی ها درباره موضوع، عام گرایی، اعتماد و نگرشی مثبت به اهدای عضو، اقدام به اهدای عضو افزایش مییابد و بر عکسی با افزایش میزان بهره مندی از سلامت جسمانی، سن و پایگاه اجتماعی اهدای عضو کاهش مییابد. همچنینیافته های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان میدهد که اعتماد به حرفه پزشکی وعام گرایی، بیشترین سهم را در تبیین اهل ای عضو به ترتیب قرار گرفتن در مدل رگرسیون دارا میباشد. گفتنی است که سایر متغیرها نظیر میزان سن، میزان بهره مندی از سلامت جسمانی، نگرش، جنس و پایگاه اجتماعی - اقتصادی، به ترتیب میزان تأثیرگذاری، در درجات بعدی اهمیت قرار میگیرند.